लीलादेव न्यौपाने, उर्लाबारीभरीमा परिचित नाम हो । उहाा बिहान सबेरै उठेदेखि बेलुका सुत्नुअघिसम्म गाईगोठमै भेटिनुहुन्छ । यो स्तम्भकार रिपोर्टिङका लागि उहााको उर्लाबारी–१ खोर्सानीबारीस्थित गाईफर्ममा पुग्दा लीलादेवी गाईलाई कुटी काट्दै हुनुहुन्थ्यो ।
विहान ४ बजेतिर उठ्यो गाईको गोबर सोहोर्यो अनि दूध दोहेर क्यान सफा गरेर बजार लान ठीक्क पारी दिएपछि उहााका श्रीमान्ले डेरीसम्म पुर्याउनुहुन्छ । श्रीमान्लाई दूध पठाइसकेपछि गाईलाई घाास कुाडो दिएर बाच्छा बााध्दैमा उनलाई विहानको करिव ८ बजिसक्छ । त्यसपछि हत्तपत्त घरमा खाना पकाएर छोरीहरुलाई स्कुल पठाउन हतारो हुन्छ उहाालाई । छोरीहरु स्कुल, कलेजबाट फर्किएपछि भनें लीलादेवीलाई काममा केही सहयोग पुग्दो रहेछ । छोरीहरुले बारीबाट घाास ल्याउने, पराल मिसाएर कुटी तयार गर्ने, गाईलाई पानी दिने नुहाइदिने काममा सहयोग गर्दा रहेछन् । घरपरिवारका सबैजनाले सहयोग गरेर यतिका मेहनत गर्दा लीलादेवी खर्च कटाएर मासिक २५ हजार आम्दानी गर्नुहुन्छ ।
४४ वर्षीया लीलादेवी न्यौपानेले एक वर्ष अगाडी २ लाख रुपैयाा ऋण लिनुभएको थियो । २ लाख ऋण लिएपछि उहाालाई आधुनिक तरिकाबाट गाईपालन गर्न मन लाग्यो । गाईपाल्ने त भइयो तर कसको सहयोग लिने न्यौपानेको मनमा अनेक प्रश्नहरु उब्जिएको थियो रे । पति नन्दकिशोर स्वदेशमा केही गर्न नसकेर विदेश पलायन हुने सोचमा हुनुहुन्थ्यो । उहााले आफ्नो पतिलाई आफू गाईपालन गर्ने सोच रहेको कुरा खुलासा गर्नुभयो । त्यत्तिकैमा उहााले श्रीमानलाई विदेश जानबाट रोक्नुभएको रहेछ । उहााका श्रीमान त्यही पुरानै पेशा(कपडा पसल)लाई निरन्तरता गर्नु थाल्नुभएको थियो ।
विभिन्न जानकार व्यक्तिको सल्लाहमा युवा स्वरोजगार कोषबाट लिएको ऋणबाट एक वर्ष अगाडी ५५ हजारका दरले दुईवटा गाई ल्याउनुभएको थियो । जसमा जर्सी र होलस्टेन जातका रहेका छन् । अहिले आएर उहााको गोठमा ६ वटा माउ र तिनका ५ वटा बाच्छा छन् । जसमा ५ वटा दूधालु रहेका छन् । उहााको गोठबाट दैनिक २५ लिटर दूध उत्पादन हुने गरेको छ । कम मुल्यमा दूध बेच्नुपर्ने बाध्यता रहेको उहााको गुनासो छ भन्नुहुन्छ –‘गााउ भएकाले कम मूल्यमा दूध बेच्नुपरेको छ ।’ कम मल्यमा दूध बेच्दा पनि उहााले अहिले मासिक सम्पूर्ण खर्च कटाएर २५ हजार आम्दानी गर्नुहुन्छ ।
उहाा भन्नुहुन्छ–‘स्वरोजगार कोष अन्तर्गत मैले ऋण पाएकी थिइान भने सायद मेरो श्रीमान अहिले वैदेशीक रोजगारीमा पुगिसक्नुभएको हुन्थ्यो ।’
युवा स्वरोजगार कोषको सहकार्यमा उर्लाबारीस्थित सिर्जना बचत तथा ऋण सहकारी सस्थाले महिलाहरुलाई बिना धितो सस्तो ब्याजदरमा ऋण उपलब्ध गराउदै आएको छ । ऋण पाएर कतिपय स्वरोजगार भइसकेका छन् त कोही स्वरोजगार बन्ने क्रममा छन् । स्वरोजगार कोषबाट पाएको रकमबाट महिला उद्यमीहरुले उत्पादनमुखी क्षेत्रमा लगानी गरेर मनग्गे आम्दानी गरिरहेका छन् । समाजमा उनीहरुले कृषि क्षेत्रमा आफ्नो छुट्टै पहिचान बनाउन सफल पनि भएका छन् । उर्लाबारी स्थित नारी सिर्जना बचत तथा ऋण सहकारी मार्फत् युवा स्वरोजगार कोषको रकम लिएर धेरै महिलाले स्वरोजगार बन्ने अवसर पाएका छन् ।
गाईको दूध र दूधजन्य वस्तुको बढ्दै गर्दा गाईपालन व्यवसायिक रुपमा अघि बढेको हो । जिल्ला पशु सेवा कार्यालयका अनुसार अहिलेसम्म मोरङ जिल्लामा ४४ वटा आधुनिक गाई फार्म व्यवसायिक रुपमा सञ्चालनमा छन् । अहिले युवा स्वरोजगार कोषबाट कम व्याजदरमा ऋण पाउन थालेपछि राजनीतिक दलमा लागेका युवा, समाजसेवी र विदेशबाट फर्किएका युवाहरु पनि व्यवयायिक पशु पालनमा लागेका छन् । जिल्लामा उत्पादन हुने दूधको ७५ प्रतिशत उत्पादन यी गाई फार्मबाट हुने गरेको छ । जिल्लामा दैनिक ३० लाख लिटर दूध उत्पादन हुने गरेको छ । जिल्ला पशु सेवा कार्यलय मोरङका प्रमुख डा. आशोककुमार सिंहले अधिकांश फार्महरुलाई युवा स्वारोजगार कोष अन्तर्गत कर्जा प्रभाह गरिनुका साथै यसबाट कोषले समयमै किस्ता पाउने गरेको जानकारी दिनुभयो ।
उसै पनि कृषिप्रधान देश नेपालमा कृषि क्षेत्रमा लाग्नुलाई स्वाभाविक नै मान्न सकिन्छ, तर मानिसहरु कृषि क्षेत्रमा कमै मात्र लाग्ने गरेकाले यसमा आफ्नो उपस्थितिलाई देखाउन सकिरहेका छैनन् । पछिल्लो समयमा वैदेशिक रोजगारबाट फकर््ेmर स्वदेशमै केही गर्नुपर्छ भन्नेहरुको संख्या धेरै छ । त्यसमा पुरुष संख्या धेरै भएतापनि पुरुषप्रदान देश नेपालमा महिलाहरुले थालनी गरेको गाईपालन व्यवसायलाई एक उदाहरणका रुपमा लिन सकिन्छ । पशु सेवा कार्यालय मोरङका प्रमुख डा. अशोक सिंह जिल्लामा कृषि सम्बन्धि हुने गरेका विभिन्न अन्तिरक्रिया, सभा/समारोह, गोष्ठिमा महिलाहरुको सहभागिता धेरै हुने गरेको बताउनुहुन्छ ।
No comments:
Post a Comment